Ο Παναγής Κουμάντος υποβάλλει χάριν της διαχρονικής επικαιρότητας τον αείμνηστο τέως πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρου (1815-1883) σε μία υποθετική συνέντευξη, Οι απαντήσεις που δίδει ο Αλ. Κουμουνδούρος στις ερωτήσεις του Π. Κουμάντου, περιέχονται όλες στα Πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων από τα οποία άλλωστε λήφθηκαν αυτούσιες.
του Παναγή Κουμάντου*
Ερώτηση. Εξοχότατε Κύριε Πρωθυπουργέ, προτού ρωτήσω την άποψη σας για το ζέον οικονομικό πρόβλημα της χώρας, σας παρακαλώ να ενημερώσετε τους συμπολίτες σας, βάσει ποίων ιδεών και αρχών διοικήσατε τη χώρα δέκα φορές ως Πρόεδρος της Κυβέρνησης;
Απάντηση. Η Κυβέρνησις ως εκτελεστική των νόμων εξουσία δεν έχει φίλους δεν έχει εχθρούς… Την διοίκησιν εννοούμεν ανεξάρτητον και μακράν της πολιτικής.. Πολιτική και Διοίκησις είναι και πρέπει να διαμένουσι πάντοτε κεχωρισμέναι και επ΄ αλλήλων ανεξάρτητοι.
Η διοίκησις πρέπει να παραμένει πάντοτε η ίδια, δικαία προς όλους, απροκάλυπτη, μακράν πάσης μεροληψίας, ακριβής και στην ανάγκη αυστηρή εις την εκτέλεσιν των νόμων, ευλαβής προς τα καθιερωμένα δικαιώματα των πολιτών. Αι αποφάσεις των πολιτικών σωμάτων έχουν κύρος καθόσον τας περιβάλλει η κοινή υπόληψις. Η διοίκησις καθώς η δικαιοσύνη, ανωτέρα παντός επηρεασμού, πρέπει να εμπνέει εις άπαντας σταθεράς πεποιθήσεις επί την αμεροληψίαν αυτής, διότι ούτω και μόνον δύναται να απολαμβάνει της κοινής εμπιστοσύνης, εν ή κείται η κυριοτάτη της εξουσίας δύναμις.. Σας λέγω δότε μοι καλήν διοίκησιν, να σας δώσω καλήν οικονομίαν..
Ερώτηση. Ως Υπουργός Δικαιοσύνης στην προσωρινή Κυβέρνηση Δ. Βούλγαρη, την κρίσιμη περίοδο της Β΄ Εθνικής Συνέλευσης, μετά την αναχώρηση του Όθωνα από την Ελλάδα, με τη μνημειώδη Έκθεση σας θέσατε τις βάσεις της απονομής της Δικαιοσύνης. Πως αντιλαμβάνεσθε τη διοίκηση του Κράτους σε σχέση με την ασφάλεια των πολιτών; Τι συμβουλεύετε τους νεοέλληνες;
Απάντηση. Ευθύς εξ αρχής πρέπει να δηλώσω ότι η αξία του Συνταγματικού πολιτεύματος συνίσταται εις τον ακριβή χωρισμό των εξουσιών..
Την διαίρεσιν της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, αν η διαίρεσις αύτη δεν είναι πλήρης και πραγματική, αν εκάστη των διαφόρων εξουσιών έχει το δικαίωμα να επηρεάζει παρανόμως την ετέραν, η αξία τότε του Συνταγματικού πολιτεύματος είναι μηδέν και επέρχεται αμέσως η καταστροφή, η σύγχυση, η αναρχία και ο δεσποτισμός..
Ασφάλεια δεν δύναται να υπάρξει άνευ διοικήσεως. Η ασφάλεια είναι ο επιούσιος άρτος του πολίτου, άνευ αυτής το Έθνος δεν δύναται ουχί να προοδεύσει, αλλά ούτε να υπάρξει και ασφάλειαν δεν θα έχομεν, ενόσω δεν έχομεν διοίκησιν και διοίκησιν δεν θα έχομεν ενόσω η διοίκησις υπηρετεί την πολιτικήν.
Μένετε πάντοτε εντός του Νόμου, εντός του καλώς εννοουμένου καθήκοντος, εντός του δικαίου και έχετε την πλήρη βεβαιότητα ότι πάσα άδικος καθ΄ υμών αιτίασης θα αποκρουσθή.. Πρέπει να εκλείψουν οι περιπτώσεις να εξέρχεται τις ληστής και να μη δύναται να τον καταδιώξει η κοινωνία μέχρι η ανάκρισις εξαντλήσει τας ανακρίσεις και εκδώσει το ένταλμα. Ξέρετε ότι η ανάκρισις πολλάκις βαδίζει βραδέως και ημπορεί τις να ληστεύει επί πολύ χωρίς να καταδιώκηται νομίμως..
Μη θίξετε διατάξεις του Συντάγματος, καθόσον τούτο είναι το επικινδυνέστατο πάντων των πολιτικών εγκλημάτων. Αν δεχθήτε το ολίγον σήμερον, θα δεχθήτε αύριον το πλέον. Δυστυχώς λησμονήσαμε τη λέξη καθήκον και επαναλαμβάνουμε διαρκώς τη λέξη δικαίωμα. Δεν επιτρέπεται εις ουδένα να ζητεί να ανυψώσει εαυτόν δια βλάβης του άλλου.
Τα άτοπα μακροχρονίζοντα γεννώσι συμφέροντα και αποκτώσι οπαδούς... Τα ιδιωτικά συμφέροντα πρέπει να υποκύψωσι στα κοινά, διότι άλλως μη ελπίζωμεν...
Ερώτηση. Σχετικά με τα οικονομικά του Κράτους. Ποια είναι η σωστή συνταγή για τη σύνταξη ενός ισοσκελισμένου Προϋπολογισμού ;
Απάντηση. Ο Προϋπολογισμός είναι η βάσις της πολιτικής και της δυνάμεως του Έθνους... Δεν απομακρύνομαι ούτε θέλω απομακρυνθεί της αρχής του ότι οι Προϋπολογισμοί εις την Ελλάδα πρέπει να στηρίζονται στα έσοδα. Η Ελλάς είναι εις κατάστασιν να είπει, τόσα έχω να εξοδεύσω, λοιπόν εύρετε τα μέσα, διότι ούτε δάνεια, ούτε πόρους έχομεν από αλλού…
Μέχρι τούδε ελαμβάνοντο ως βάσις τα έσοδα και επι τη βάσει τούτων προσδιορίζοντο τα έξοδα, αυτό εγένετο και γίνεται εις τον Προϋπολογισμό...
Μέγα κακόν θα προξενήσετε εις τον τόπον, αν καθιερώσετε την αρχήν ότι πρέπει να έχωμεν ως βάση τα έξοδα και αναλόγως να προσδιορίζονται τα έσοδα, πολύ γρήγορα θα χρεοκοπήσουμε... Θέλω οι φόροι να εξισωθώσιν, να επιβληθούν εφ΄ όλων των κεφαλαίων και να φορολογείται το καθαρό έσοδο…
Ερώτηση. Ομιλήσατε περί φόρων. Εσείς πως αντιμετωπίσατε το ζήτημα της φορολογίας;
Απάντηση. Έχω την ανάγκη να σας είπω ολίγα τινά... Έχω την αρχήν της μη αυξήσεως των φόρων. Και όταν οι φόροι δεν επαρκούν ούτε εις το ήμισυ των εξόδων, ποιος θα με κατηγορήσει αν τους αυξήσω; [Ισοσκελισμένα Έσοδα – Έξοδα ] Πιστεύω εις την αρχήν της ελευθερίας του εμπορίου και εύχομαι να αναπτυχθεί επί τοσούτον, ώστε ολίγοι φόροι να επαρκούν [Ανάπτυξη ]
Η ισότητα των φόρων είναι το καλλίτερο μέσο δια να βαδίσει η κοινωνία, [Φορολογική δικαιοσύνη] η ανισότητα είναι αδικία είναι προστασία βιαία διδομένη εις ένα κλάδο, ο κλάδος ούτος σύρει όλα τα κεφάλαια προς το μέρος του και ούτω διαταράσσεται η αρμονία της κοινωνίας. Προστατευόμενος κλάδος προοδεύει οι δε έτεροι κλάδοι πάσχουν [Ελεύθερος ανταγωνισμός]. Ο κανών της ισότητος των φόρων είναι ο τέταρτος των αφορισμών του Άνταμς Σμιθ.
Ο φόρος πρέπει να λαμβάνεται από το καθαρό εισόδημα παντός κεφαλαίου, είναι η μόνη αληθής οικονομική αρχή, η οποία όπου αληθώς εφαρμόσθη έφερε κάλλιστα αποτελέσματα… Η πρώτιστη ανάγκη δεν είναι πως θα πληρώσουμε τα έξοδα παρά πως θα οικονομήσουμε τα μέσα πληρωμής αυτών των εξόδων και πως κατορθώνωμεν τούτο...
Ερώτηση. Πως κρίνετε τους πολιτικούς που διαχειρίστηκαν κακώς την εξουσίαν και ενίοτε προτρέπουν τους πολίτες να μη πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους;
Απάντηση. Ο πολίτης αρνείται την ύπαρξιν της πολιτείας, διότι αρνείται να συνεισφέρει τα μέσα του ζην.. Ο πολίτης ο οποίος διεχειρίσθει τα δημόσια χρήματα κακώς και κακή τη πίστη, αυτός να μη δύναται του λοιπού να διαχειρισθεί δημοσίαν εξουσίαν, δημοσίαν υπηρεσίαν, αυτό λέγει η τροπολογία την οποία παρουσιάσαμε, αύτη αρνείται εις τον τοιούτον πολίτην δημοσίαν υπηρεσίαν, τον θεωρεί ανάξιον πίστεως, διότι έδωσε δείγματα κακής πίστεως εις την μικράν αυτήν εκπλήρωσιν του προς την πολιτείαν καθήκοντος του... Οι τοιούτοι δεν παύουν μεν να είναι πολίται, παύουν όμως να είναι άρχοντες... άνθρωπος τοιαύτης διαγωγής είναι ανάξιος να σας διοικήσει, να εισπράξει φόρους, να διαχειρισθεί. Αν νομίζετε σεις ότι είναι άξιος, πράξατε το, καθιερώσατε επισήμως την κατάχρησιν, ως δικαίωμα κατακτήσεως της εξουσίας...
Ερώτηση. Στη γενική τοποθέτηση σας περί φόρων περιλαμβάνεται και η φορολογία των αγροτών;
Απάντηση. Αυξάνουμε την πρόσοδον μας όχι καταστρέφοντες τας πηγάς της παραγωγής, όχι γυμνούντες τον γεωργόν, όχι αφαιρούντες το κεφαλαιον του αλλ΄ ελαττώνοντες τους καταθλιπτικούς φόρους, αφήνοντες τα κεφάλαια ανέπαφα, αφήνοντες εις αυτόν ευκολίαν αναπτύξεως και αυξάνοντες κατά συνέπειαν τους πόρους…
Δίκαιος φόρος είναι όχι εκείνος τον οποίο ο γεωργός πληρώνει, διότι δύναται να τον πληρώσει, αλλά εκείνος τον οποίο πρέπει να πληρώσει και πρέπει να πληρώσει αν παραδέχεσθε την αρχήν ότι τα κεφάλαια δεν πρέπει να φορολογούνται αλλά η πρόσοδος.
Ερώτηση. Σχετικά με την επιβολή φόρου κατά τη μεταβίβαση της κατοικίας, τι φρονείτε;.
Απάντηση. Νομίζω ότι η διαδοχή εις την οικογένειαν δεν πρέπει να διακόπτεται… διατί θέλετε να διακόπτεται αυτήν την διαδοχήν της οικογενείας δια φόρου, κατά τοσούτον αδίκου;. ο φόρος αυτός αντίκειται εις τα ήθη και τας ιδέας της Ελληνικής κοινωνίας...
Ερώτηση. Αν τα έσοδα του Κράτους δεν επαρκούν. Θεωρείτε αναγκαίο τη σύναψη δανείου για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσεως;
Απάντηση. Εζήσαμεν εκ μόνον των εισοδημάτων μας και αν εδανείσθημεν, εδανείσθημεν δια να πληρώσωμεν άλλα χρέη, όταν δε και αυτάς τας στενοχώρους ημέρας η Ελλάς δύναται να επαρκεί μόνη της, δεν είναι απελπιστική η κατάστασις, καθώς άνθρωποι εχθροί ευαρεστούνται να επαναλαμβάνωσι χαιρεκάκως... Έχομεν ανάγκην ενός σπουδαίου δανείου προς τακτοποίησιν των χρεών μας και πρέπει να πληρώσουμε τους τόκους και τα χρεολύσια. Έχομεν ανάγκην χρημάτων δια να καλύψουμε τα ήδη ελλείμματα...
Ερώτηση. Τα δάνεια, που έχει συνάψει η Ελλάδα από τη περίοδο της Ανεξαρτησίας και της Βαυαροκρατίας ως και τα δάνεια από τον οίκο Ρόδτσιλντ σκέπτεστε να τα εξοφλήσετε;
Απάντηση. Καμία Κυβέρνησις δεν πρέπει να λέγει είμαι ήσυχος, διότι οι δανεισταί μου δεν θα έλθουν να μου ζητήσουν τα δάνεια των, διότι η Κυβέρνησις εκείνη εξαρτάται από την θέλησιν των δανειστών, οι οποίοι δύνανται εις πάσαν στιγμήν να την παραλύσουν...
Τα δάνεια αυτά επηρεάζουσι την ανεξαρτησίαν μας, ας φροντίσωμεν λοιπόν να τα τακτοποιήσωμεν ωφελίμως... Η μη τακτοποίησις αυτών μας απέκλεισε από την αγοράν της Ευρώπης, η πίστις μας δεν φθάνει μέχρις εκεί, δεν ημπορούμεν ούτε δάνεια, ούτε μετοχάς να τοποθετήσωμεν, στερούμεθα των κυριοτέρων προς βελτίωσιν και πρόοδον πόρων...
Ερώτηση. Προχωρήσατε λοιπόν σε εξόφληση ή σε συμβιβασμό;
Απάντηση. Τα παλαιά δάνεια συνεβιβάσθησαν και συνεβιβάσθησαν εντίμως και επωφελώς, θέλω δε λυπηθεί, εάν η Βουλή των Ελλήνων διστάσει επί μίαν στιγμήν να δεχθεί τον συμβιβασμόν τούτον, διότι διστάζουσα, θέλει προσβάλει την εθνικήν τιμήν και θέλει κλείσει τας θύρας προς πάσαν μεγάλην οικονομικήν επιχείρησιν… Η έντιμος αύτη διαγωγή της Ελλάδος, η φρόνιμος συμπεριφορά της και η εκπλήρωσις των υποσχέσεων της ανύψωσε την εξωτερικήν πίστιν αυτής, ής έχομεν μεγίστην και απολυτον ανάγκην εις οικονομικάς επιχειρήσεις...
Ημείς το παρεδέχθημεν δια να φέρωμεν το έργον ενώπιον σας και υμείς κρίνοντες εφ΄ όλου αποφασίσατε. Ώστε έχομεν ήδη και πλήρη την πίστην εν τη Ευρώπη, θέλομεν έχει τα μέσα και το όνειδος, το οποίον ήθελον να μας εγκολάψωσιν [προσάψουν] χαρακτηρίζοντες ημάς ως κακής πίστεως και αναξιόχρεους εξέλειπεν... Δια τα έθνη ο κίνδυνος της ατιμίας είναι επίσης μέγας και ολέθριος, ως της καταλήψεως και της υλικής καταστροφής...
Ωφείλαμεν να θεραπεύσωμεν μίαν κατάστασιν η οποία εξηκολούθει περιέχουσα λαβάς εις ύβρεις κατά της πατρίδος ημών και προσεβάλετο η τιμή της, ήτις μας απέκλειε των χρηματιστηρίων της Ευρώπης και εις τους εχθρούς μας έδιδε το δικαίωμα να μας εγκολάπτωσι λέξεις ατιμωτικές.
Την έλλειψιν προ πάντων αυτήν φροντίσαμε να θεραπεύσωμεν. Εννοείται κύριοι περί τινος πρόκειται . Πρόκειται περί των παλαιών δανείων..
Ερώτηση. Ποίες υπήρξαν οι σχέσεις της Ελλάδος με τις φιλικές και συμμαχικές χώρες την περίοδο της παρουσίας σας στο Πρωθυπουργικό θώκο;
Απάντηση. Δεν θ΄ αποφύγω την απάντηση. Αι φιλίαι και αι συμμαχίαι των εθνών δεν είναι σχέσεις συναισθηματικαί, τα έθνη δεν συνάπτουσι Πλατωνικάς φιλίας, συμμαχίας αισθημάτων, αλλά συμφερόντων. Νομίζετε ότι ασθενής και μη χρήσιμος ίσως δύναται να εκλέξει κατά βούλησιν σύμμαχον;
Δύνασθε να εκλέξητε τον φίλον σας, όταν έχητε αποδεδειγμένην την χρησιμότητα σας, ευρίσκετε φίλον, όταν του φίλου τα συμφέροντα συμβιβάζονται εις τοιούτον τρόπον με τα ιδικά σας και έχουσι κοινόν σκοπόν, αλλά όταν τοιαύτη είναι, οποίαν την γνωρίζετε η θέσις της Ανατολής και τοιαύται είναι αι σχέσεις της Ευρώπης προς αυτήν, δια να εκλέξωμεν τον φίλον μας, πρέπει να έχωμεν την χρησιμότητα μας και αν επιχειρήσωμεν να εκλέξωμεν φίλον επί βεβαία αποτυχία, δεν θέλομεν διεγείρει την μήνιν και την οργήν των άλλων;
Ερώτηση. Είναι πολιτικά και οικονομικά φρόνιμο να προσδεθούμε στο άρμα μιας αποκλειστικής φιλίας;
Απάντηση. Να προσκολληθείτε εις το άρμα μιας φιλίας μόνον, χωρίς να γνωρίζετε θετικώς ότι υπάρχει ταυτότης συμφερόντων και μέχρι θυσίας, δεν είναι φρόνιμον και απόδειξις ότι είναι πολιτική αντίθετος.
Η ευγνωμοσύνη προς όλας τας δυνάμεις δεν έβλαψεν τα πράγματα, η πολιτική αυτή κατά την κρίσιν μου είναι η καλλιτέρα...
Η πολιτική λοιπόν την οποίαν ακολουθούμε, είναι πολιτική του Έθνους, όστις παραγνωρίζει τα αισθήματα και τας ιδέας του Έθνους είναι ανάξιος να πολιτεύεται. Είμεθα η εστία του Ανατολικού πολιτισμού τον οποίον οφείλουμε να διαδώσουμε... Η Ανατολή θέλει αναγεννηθεί και υπάρξει δια της Ανατολής και η μόνη σωτηρία αυτής υπάρχει εν τη αδελφοποιήσει των ανατολικών λαών.
Η Ελλάς θεωρεί εαυτή ελευθέρα να ενεργήσει ή ού, αναλόγως των περιστάσεων, χωρίς ουδεμία των Δυνάμεων επιρροή να θελήσει ν΄ αναγνωρίσει...
Το συμφέρον της Ελλάδος και της Τουρκίας απαιτεί την εναρμόνιο συμβίωσιν αμφοτέρων των κρατών..
Ερώτηση τελευταία Με την αποκτηθείσα πολυετή πείρα σας τι συμβουλεύετε τους σημερινούς Έλληνες, που βιώνουν λίγο – πολύ τα ίδια προβλήματα. Ποια πολιτική εξόδου από τη κρίση πρέπει να εφαρμόσουν;
Απάντηση. Το δικό μας πρόγραμμα είναι πολιτική εξωτερικώς ειρηνική, φιλική προς όλους, εσωτερικώς οικονομική ισορροπία άνευ φόρων και δανείων και αποκέντρωσις. Η Ελευθερία όπως ήδη ασφαλίζεται από τους συνταγματικούς θεσμούς, το σέβας το απόλυτον προς τον νόμον και το σέβας προς τα καθεστηκυίας εξουσίας. Ιδού το στοιχειώδες πρόγραμμα, εφ ού στηριζόμενα τα έθνη δύνανται να ελπίζωσι και παρόν και μέλλον.
Μία κυριαρχία υπάρχει εις τον κόσμον, η του δικαίου. Όπου η δικαιοσύνη υπάρχει ακμαία και τα δικαστήρια ανεξάρτητα, εκεί το αυθαίρετο και ο δεσποτισμός δεν μπορεί να εδραιωθεί...
Προτιμοτέρα είναι η απόλυσις πλήθους ενόχων παρά η καταδίκη ενός αθώου...
Μόνη η ειλικρινής τήρησις των Νόμων και η προς αμοιβαία δικαιώματα ευλάβεια απομακρύνουν πάντα κίνδυνον και ασφαλίζουσι ακραδάντως την τάξιν. Η ασφάλεια είναι η πρώτη βάσις της ευδαιμονίας του λαού. Ελευθερία είναι τάξις, εκτός της τάξεως η ελευθερία μεταβάλλεται εις αναρχίαν. Η Κυβέρνησις η υπηρετούσα την εθνικήν ιδέαν είναι πανίσχυρος, τα πρόσωπα ολίγον προσθέτουσιν.
Ποτέ Κυβέρνησις δεν δύναται να είναι ευδαίμων του λαού δυσπραγούντος... Αγέλη βανδάλων δεν δύναται να υποσχεθεί ουδεμία υλική ανάπτυξη...
Έχομεν την ιστορίαν του τόπου μας προ ημών, ήτις έλεγε δεν σας επιτρέπω να αφήσετε το Κράτος να παραλύσει. Όταν τα μικρά έθνη αποχωρισθώσιν από τον κόσμον και μείνωσι μόνα με τον εαυτόν των, είναι αδύνατον να αναπτυχθώσι.
Εις τας σημερινάς περιστάσεις, καθ΄ ας γενναία πρέπει να ληφθώσι μέτρα και μεγάλαι ν΄ απαιτηθώσιν από το Έθνος θυσίαι, η Κυβέρνησις η επιφορτισμένη να εκτελέσει ταύτα, πρέπει ν΄ απολαμβάνει ουχί της υποστηρίξεως, αλλά και της πληρεστάτης εμπιστοσύνης της Βουλής.
Εξοχότατε κύριε Πρωθυπουργέ σας είμαι βαθύτατα ευγνώμων για τις πολύτιμες συμβουλές σας προς το λαό μας. Σας υποσχόμεθα ότι θα τις διαφυλάξουμε ως ιερή παρακαταθήκη
* O Παναγής Κουμάντος είναι πρώην δήμαρχος Καλαμάτας και συγγραφέας μεταξύ άλλων και του βιβλίου «Σπουδή του βίου και της πολιτείας του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου (1815-1883)».
ΠΗΓΗ:tharrosnews.gr
Σχετικά με τον συντάκτη της ανάρτησης:
Η ιστοσελίδα μας δημιουργήθηκε το 2008.Δείτε τους συντελεστές και την ταυτότητα της προσπάθειας. Επικοινωνήστε μαζί μας εδώ .
κανένα σχόλιο