Συλλεκτική σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ αφιερωμένη στη νεότερη ελληνική πολιτική ιστορία 1750-1940

Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ 1750-1820

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ 1821 1827 Α' και Β΄ ΜΕΡΟΣ

Η ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 1828-1832 

 Εξετάζεται Εξωτερική Πολιτική του ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, όπως προβάλλεται μέσα από σπάνια έγγραφα του Ιστορικού Αρχείου της Εξωτερικής Πολιτικής της ΡΩΣΙΑΣ. Στη συνέχεια, περιγράφεται η χαώδη κατάσταση της ΕΛΛΑΔΑΣ, όταν ανέλαβε το ύπατο αξίωμα του Κυβερνήτη ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, καθώς και οι προσπάθειές του για τη συγκρότηση σύγχρονου κράτους, που να εμπνέει το σεβασμό των πολιτών, αλλά και της ΕΥΡΩΠΗΣ, που παρακολουθούσε αμήχανη την αναγέννηση της ελληνικής πολιτείας. Επίσης, ακούγονται αντικρουόμενες προσεγγίσεις και αξιολογήσεις για την προσωπικότητα, τους στόχους και τις βασικές αρχές της πολιτικής του Κυβερνήτη. Αναλύονται τα οράματά του για μια ελεύθερη ΕΛΛΑΔΑ, ανεξάρτητη και κοινωνικά δίκαιη, αλλά και η προσφορά του στην υπόθεση της αναγέννησης και της χειραφέτησης του ελληνισμού. Τέλος, γίνεται εκτενής αναφορά στα χαρακτηριστικά της Εξωτερικής Πολιτικής του, επισημαίνοντας τη μη μονιμοποίηση της ξένης παρέμβασης στα εσωτερικά αλλά και την προώθηση των εθνικών θεμάτων της χώρας.

ΒΑΥΑΡΟΚΡΑΤΙΑ - ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΑΡΧΙΑ 1833 -1862 ΜΕΡΟΣ Α΄και Β΄

Περιγράφονται οι απαρχές του θεσμού της απόλυτης Μοναρχίας, η Μοναρχία του ΟΘΩΝΑ κατά τα έτη 1833-1843, καθώς και οι αναταραχές στο πολιτικό προσκήνιο της ΕΛΛΑΔΑΣ, με την αλλαγή του πολιτεύματος σε Συνταγματική Μοναρχία, στα χρόνια 1844 -- 1862. Καθηγητές Πανεπιστημίου αναλύουν το πολύπλευρο θεσμικό έργο του ΟΘΩΝΑ, που επεκτάθηκε σε πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής του κράτους, προκαλώντας μια σειρά από ποικίλες και έντονες αντιδράσεις, οι οποίες κλιμακώθηκαν μέχρι το σημείο της εξέγερσης της 3ης Σεπτεμβρίου. Το αποτέλεσμα αυτής της εξέγερσης ήταν να τεθεί σε ισχύ το Σύνταγμα του 1844. Το Σύνταγμα εκείνο προέβλεπε την άσκηση του νομοθετικού έργου από το Βασιλιά, τη Βουλή και τη Γερουσία. Τέλος, αναλύεται το Σύνταγμα που προέκυψε το Μάρτιο του 1844, από τις εργασίες της 3ης Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως και γίνεται εκτενής αναφορά στις νομοθετικές διατάξεις και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Συντάγματος καθώς και τις συνέπειες στο κοινωνικό επίπεδο του Ελληνικού λαού.

 ------------------------------------

Η ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1863 1923 ΜΕΡΟΣ Α' και Β΄

Το βασικότερο πρόβλημα των επαναστατών ήταν η σύγκληση νέας εθνοσυνέλευσης, για να ψηφίσει καινούργιο Σύνταγμα. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1862 ξεκινούν οι εργασίες της Εθνοσυνέλευσης, η οποία έχει ν' αντιμετωπίσει τη λύση του πολιτειακού ζητήματος. Στις διαβουλεύσεις επικράτησε τελικά η άποψη της συντηρητικής πτέρυγας, η οποία επιθυμούσε μοναρχικό καθεστώς. Η εκλογή του νέου βασιλιά τέθηκε, με τη διενέργεια δημοψηφίσματος, στη βούληση του λαού. Ως νέος βασιλιάς της χώρας εξελέγη τελικά ο ΑΛΦΡΕΔΟΣ της ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ, ο οποίος δεν ανήλθε, όμως, ποτέ στο θρόνο, διότι η εκλογή του συγκρουόταν με τα Πρωτόκολλα του ΛΟΝΔΙΝΟΥ. Έτσι η εκλογή ακυρώθηκε και οι πληρεξούσιοι επέλεξαν απευθείας, αυτή τη φορά, μέσω της Εθνοσυνελεύσεως το νέο Βασιλέα της χώρας, που ήταν ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. Ακολουθούν πλάνα από τα Βασιλικά Ανάκτορα ΚΡΟΝΕΜΠΟΥΡΚ στην ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ. Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι δεν υπήρχε πολιτειακό ζήτημα, αφού ο θρόνος θεωρήθηκε απλώς χηρεύων και η συντακτική συνέλευση είχε ως σκοπό της την εκλογή νέου ηγεμόνα. Σύμφωνα με την ίδια θέση η ΑΓΓΛΙΑ ήταν εκείνη που σκηνοθέτησε την εκλογή του πρίγκιπα ΑΛΦΡΕΔΟΥ, ενώ και η απόδοση του στέμματος στον ΓΕΩΡΓΙΟ προήλθε από τον Λόρδο και τότε Πρωθυπουργό της ΑΓΓΛΙΑΣ, ΠΑΛΜΕΣΤΟΝ. Η εθνοσυνέλευση αναγόρευσε αμέσως τον ΓΕΩΡΓΙΟ βασιλιά της ΕΛΛΑΔΑΣ, δίνοντας του, όμως, τον τίτλο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, θέλοντας να υποδηλώσει ότι ήταν βασιλιάς των απανταχού Ελλήνων. Ακολουθεί η προβολή πλάνων από τα Βασιλικά Ανάκτορα ΡΟΖΕΝΜΠΟΡΚ, ενώ επεξηγείται και η τελετή παράδοσης του στέμματος που έλαβε χώρα εκεί. Εν συνεχεία, προβάλλονται πλάνα από την ΚΕΡΚΥΡΑ, η οποία μαζί με τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου Πελάγους ενώθηκε το 1864 με τον Ελληνικό κορμό. Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ΣΠΥΡΟΣ ΦΛΟΓΑΪΤΗΣ, αναλύει την πολιτική διείσδυση της Δύσης στα Επτάνησα ήδη από την περίοδο της Ενετοκρατίας. Σημαντική επίδραση, όμως, στην πολιτική του ανεξάρτητου από το 1815 κράτους των Ιονίων Νήσων άσκησε και η δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται ακόμη στα κόμματα που αναπτύχθηκαν στην Επτάνησο και είχαν για πρώτη φορά μία σαφή κοινωνική αναφορά, τα οποία και έδωσαν αγώνα για την ένωση της με τον ελληνικό κορμό. Ωστόσο, η επιθυμητή γαλήνη δεν επήλθε με την έλευση του ΓΕΩΡΓΙΟΥ. Η πρώτη περίοδος της δυναστείας (1864-1875) στιγματίστηκε από τη συνεχή και αδιάκοπη επέμβαση στα πολιτικά πράγματα της χώρας και από τη συνεχή παρέμβαση της δυναστείας στο σχηματισμό των Κυβερνήσεων.

-----------------------------------

Η ΑΒΑΣΙΛΕΥΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1924 1935 ΜΕΡΟΣ Α΄και Β΄

 Εκτείνεται από το 1924 έως το 1935, δίνοντας έμφαση στην πορεία καθιέρωσης της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, στην ανάπτυξη των μαρξιστικών και σοσιαλιστικών ιδεών και στην δικτατορία του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΑΓΚΑΛΟΥ. Η ανάμειξη της δυναστείας των ΓΛΙΞΜΠΟΥΡΓΚ στην πολιτική ζωή της ΕΛΛΑΔΑΣ και η προσπάθειά της να κηδεμονεύει την πολιτική ζωή του τόπου ήταν ένα μόνιμο φαινόμενο της ελληνικής πολιτικής ζωής, που οδηγούσε σε διάβρωση και εκφαυλισμό κάθε νέου θεσμού. Σ' αυτή τη διάβρωση συμμετείχαν με τον τρόπο τους και οι πολιτικές δυνάμεις. Εξάλλου, εκτός των άλλων υποστηρικτών της, η μοναρχία συντηρούνταν και από τις πολιτικές προσωπικότητες οι οποίες πίστευαν, κάτι που μεταδόθηκε και στον ελληνικό λαό, ότι δεν θα μπορούσαν να ελπίζουν σε εξουσία αν δεν έχουν τη στήριξη των ανακτόρων. Εξάλλου, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, το επαναστατικό καθεστώς του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ και του ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΓΟΝΑΤΑ ζήτησε την άμεση παραίτηση του Βασιλέως ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Α και την απομάκρυνση όλων των υποστηρικτών του. Διάδοχος του ορίστηκε ο πρωτότοκος γιος του, ΓΕΩΡΓΙΟΣ Β. Ο νέος Βασιλιάς, όμως, συνέχισε την πολιτική του πατέρα του και μάλιστα τον Οκτώβριο του 1923 εκδηλώθηκε και φιλοβασιλικό κίνημα εναντίον του νέου καθεστώτος. Το εν λόγω κίνημα έπεισε την Επαναστατική Κυβέρνηση πως ήταν η κατάλληλη στιγμή για πολιτειακή αλλαγή, γι' αυτό προκηρύχθηκαν εκλογές για συντακτική βουλή, η οποία ονομάστηκε Δ Εν Αθήναις Εθνοσυνέλευση, και ζητήθηκε η απομάκρυνση του ΓΕΩΡΓΙΟΥ Β΄. Στα πλαίσια των συνεδριάσεών της συζητήθηκε και η λύση του πολιτειακού.

----------------

Η ΔΙΚΑΤΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ 4ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936-1940

Το βράδυ της 4ης Αυγούστου του 1936 ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ, καλεί τους υπουργούς του στο Υπουργείο Εξωτερικών για έκτακτο Υπουργικό Συμβούλιο, ανακοινώνοντας τους την επιβολή, με την έγκριση του Βασιλιά, της Δικτατορίας. Ο αιφνιδιασμός των κομμάτων και εν γένει της κοινωνίας δεν ήταν δύσκολος, αφού ο ΜΕΤΑΞΑΣ από τις κυβερνητικές θέσεις που κατείχε κατάφερε να προωθήσει τους δικούς του ανθρώπους σε θέσεις κλειδιά του κρατικού μηχανισμού. Το Μεταξικό καθεστώς προσπάθησε να καταστείλει και να ελέγξει το συνδικαλιστικό και εργατικό κίνημα με την κρατικοποίησή του και με ορισμένα φιλεργατικά μέτρα, όπως τη λειτουργία του ΙΚΑ και τις εργατικές εκδρομές. Παρ' όλα αυτά, δεν κατάφερε ποτέ να συγκροτήσει ένα πλήρες θεσμικό πλαίσιο. Ουσιαστικά δύο ήταν οι κυρίαρχοι θεσμοί, ο Βασιλιάς και ο αρχηγός της Κυβέρνησης. Ο Δικτάτορας, μάλιστα, κυβέρνησε με συντακτικές πράξεις και με αναγκαστικούς νόμους. Εξάλλου, εντός του καθεστώτος υπήρχε μία αντίθεση, διότι αφ' ενός ο ΜΕΤΑΞΑΣ, που επιθυμούσε μια πολιτική εθνοσοσιαλιστικού τύπου και αφ' ετέρου ο Βασιλιάς, που ήταν ο φορέας της εξουσίας, είχε μια καθαρά αγγλόφιλη διάθεση. Η επιβολή, μάλιστα, από το Βασιλιά της Δικτατορίας σχετίζεται με την ανάγκη να νομιμοποιηθεί κοινωνικά και πολιτικά ο Θρόνος, που είχε βγει τραυματισμένος από τον Εθνικό Διχασμό και να προστατευτεί η αστική τάξη από τις νέες θέσεις του σοσιαλισμού, που την παρότρυνε ν' αφήσει πίσω της το διχασμό και να προχωρήσει σε νέους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες. Ωστόσο, το νέο καθεστώς προσπαθεί να νομιμοποιηθεί στρέφοντας το βλέμμα του στο παρελθόν και επιχειρώντας να ενωθεί μαζί του.